Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών-Συνταγματολόγος-Συνήγορος Αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα-Δ.Σ. Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δήμου Αθηναίων-Δ.Σ. ιδρύματος Μπότσαρη-Νομικός σύμβουλος Βορειοηπειρωτών-Νομικός σύμβουλος Business Group Startoluxe LTD.
Ο νέος νόμος 4804/2021 καταργεί την απλή αναλογική και απαιτεί πλειοψηφία 43% συν μία ψήφο, αντί για 50% συν μία ψήφο που ίσχυε στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές. Ο πλειοψηφων συνδυασμός θα εξασφαλίζει μπόνους πλειοψηφία 3/5 του συμβουλίου. Η κατάθεση υποψηφιοτήτων θα λαμβάνει χώρα μέχρι 31 Αυγούστου, ώστε να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος οι υποψήφιοι να γίνουν ευρέως γνωστοί στο εκλογικό σώμα. Προβλέπεται ασυμβίβαστο εκλογής για όσους συνδέονται με τον οικείο δήμο, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, με σύμβαση προμήθειας, εκτέλεσης έργου, παροχής υπηρεσιών, παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας με αντικείμενο αξίας πάνω από πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ ετησίως. Τίθεται όριο εκλογής 3% για το δικαίωμα εκλογής δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου.
Οι υποψήφιοι τοπικών-δημοτικών κοινοτήτων θα πρέπει να συμμετέχουν σε ψηφοδέλτιο υποψηφίου Δημάρχου και τα τοπικά συμβούλια χωριών, θα έχουν μόνο γνωμοδοτικό χαρακτήρα, όπως έχουν οι ομάδες εργασίας και οι επιτροπές.
Μειώνεται ο αριθμός των μελών των δημοτικών και τοπικών συμβουλίων, ανάλογα με τον πληθυσμό. Η τοπική-δημοτική κοινότητα θα ελέγχεται από τον Δήμαρχο, αφού από την μεταρρύθμιση του νόμου «Καποδίστρια», δεν αποτελεί αυτόνομη μονάδα της αυτοδιοίκησης, αλλά μέρος του δήμου και λειτουργεί στο πλαίσιο αυτού. Οι δαπάνες θα ελέγχονται από το Ελεγκτικό Συνέδριο, με ταυτόχρονο ενεργό ρόλο εποπτείας από το Υπουργείο Εσωτερικών. Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας θα εποπτεύει την τήρηση της νομιμότητας στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Επανέρχεται η πενταετής θητεία.
Με το νόμο 4804/2021 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 90/Α/5-6-2021, τροποποιείται το ποσοστό πλειοψηφίας που απαιτείται για την ανάδειξη του επιτυχόντος συνδυασμού στις εκλογές δημάρχων και δημοτικών συμβουλίων, καθώς και στις εκλογές περιφερειαρχών και περιφερειακών συμβουλίων. Το ποσοστό πλειοψηφίας ορίζεται, εφεξής, μεγαλύτερο του 43% συν μία ψήφο του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων, αντί για 50% συν μία ψήφο. Δεν θα μπορούν να συμμετέχουν σε ψηφοδέλτιο ή εάν συμμετέχουν, θα ακυρώνεται η εκλογή: για όσους συνδέονται με τον οικείο δήμο, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, με σύμβαση προμήθειας, εκτέλεσης έργου, παροχής υπηρεσιών, παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας με αντικείμενο αξίας πάνω από πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ ετησίως. Ο νικητής συνδυασμός θα λαμβάνει πριμοδότηση των 3/5 του Δημοτικού και Περιφερειακού Συμβουλίου, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την κυβερνησιμότητα και την αποτελεσματική διακυβέρνηση.
Με το νόμο 4804/2021 καταργούνται οι προισχύουσες διατάξεις του ν. 3852/2010 (Α’ 87), περί των εκλογών των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, όπως είχε τροποποιηθεί με το ν. 4555/2018 (Α’ 133) καθώς και τα άρθρα 19 έως και 74 του ν. 3463/2006 (Α’ 114), περί των εκλογών των δημοτικών αρχών.
Οι βασικές αλλαγές με το νόμο:
-Επαναφορά της 5ετούς θητείας [από τέσσερα (4) που ισχύει σήμερα]. Οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες που θα αναδειχθούν από τις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023, θα έχουν πλήρη πενταετή θητεία, η οποία θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 2024.
-Το όριο εκλογής από τον πρώτο γύρο τίθεται σε ποσοστό 43% συν μία ψήφο.
-Τίθεται όριο 3% για το δικαίωμα εκλογής δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου, το οποίο είναι ανεξάρτητο από τον αριθμό των μελών του οικείου συμβουλίου και ευθυγραμμισμένο με το ισχύον όριο στις εθνικές εκλογές.
-Εξασφαλίζεται η εκλογή των 3/5 των μελών του συμβουλίου στον νικητή των εκλογών.
-Η υποβολή των υποψηφιοτήτων γίνεται μόνο μέσω συνδυασμών και με δήλωση που υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη gov.gr, κατ’ επιλογή του υποψηφίου με το πατρώνυμο ή το μητρώνυμό του.
-Τίθεται καταληκτική ημερομηνία η 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών, για την κατάρτιση και δήλωση των συνδυασμών και η 10η Σεπτεμβρίου για την ανακήρυξη αυτών από το αρμόδιο δικαστήριο, ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος των εκλογικών δαπανών και οι υποψήφιοι να είναι εγκαίρως γνωστοί στο εκλογικό σώμα.
-Ο αριθμός των μελών των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, καθώς και των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων καθορίζεται με βάση συγκεκριμένες πληθυσμιακές κλίμακες. Προβλέπεται λελογισμένη μείωση του αριθμού των μελών τους, με στόχο τον εξορθολογισμό, χωρίς να δημιουργείται πρόβλημα στην ομαλή λειτουργία των ΟΤΑ. -Σημειώνεται, δε, ότι μετά τη δημόσια διαβούλευση, αφουγκραζόμενοι τις ανησυχίες που εξεφράσθησαν, επήλθαν στοχευμένες παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, δήμος που αποτελείται από περισσότερες από έξι (6) δημοτικές ενότητες και έχει πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους, δικαιούται αυξημένου αριθμού μελών δημοτικού συμβουλίου.
-Εξορθολογίζεται και συστηματικοποιείται το πλαίσιο κωλυμάτων εκλογιμότητας και ασυμβιβάστων, λαμβανομένων υπόψιν και παρατηρήσεων που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης.
-Επαναδιατυπώνονται με σαφήνεια και πληρότητα δικονομικές διατάξεις που αφορούν στην εκδίκαση διαφορών που σχετίζονται με τις εκλογές ΟΤΑ.
-Για τη διεξαγωγή των εκλογών δημοτικών και περιφερειακών αρχών λαμβάνεται υπόψιν ο μόνιμος πληθυσμός, όπως αποτυπώνεται στα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής.
-Τέλος και σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα ισχύοντα, ο εκλεγμένος περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια της θητείας του, τελεί σε αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας.
Το Ιταλικό εκλογικό σύστημα δημοτικών εκλογών
Εκλογή του Δημάρχου και του Δημοτικού Συμβουλίου σε Δήμους με πληθυσμό έως 15.000 κατοίκους. (άρθρο 71 του Ενιαίου Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Testo Unico per gli enti locali). Η Ιταλική νομοθεσία προβλέπει διαφάνεια πράξεων, ασυμβίβαστα, λογοδοσία των διοικούντων της τοπικής αυτοδιοίκησης και τοπικά δημοψηφίσματα για την συμμετοχή των πολιτών στην λήψη σοβαρών αποφάσεων.
Στους Δήμους που έχουν πληθυσμό έως 15.000 κατοίκους η εκλογή του Δημοτικού Συμβουλίου διεξάγεται με πλειοψηφικό σύστημα ταυτόχρονα με την εκλογή του Δημάρχου.
Στον ίδιο Συνδυασμό Υποψηφίων περιλαμβάνονται οι υποψήφιοι Σύμβουλοι και ο Υποψήφιος Δήμαρχος. Ο Υποψήφιος Δήμαρχος συνδέεται μόνο με μία λίστα Υποψηφίων Συμβούλων, σε αντίθεση, όπως θα δούμε στη συνέχεια, με τους Δήμους που έχουν πληθυσμό άνω των 15.000 κατοίκων. Ο αριθμός των υποψηφίων Συμβούλων μπορεί να είναι ίσος με τον αριθμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου και πάντως όχι λιγότεροι από τα τρία τέταρτα (3/4) αυτών. Σε κάθε συνδυασμό απαιτείται εκπροσώπηση και των δύο φύλων τουλάχιστον στους Δήμους με πληθυσμός από 5.000 έως 15.000 κατοίκους όπου κανένα φύλο δεν μπορεί να εκπροσωπείται με λιγότερους από το ένα τρίτο (1/3) των υποψηφίων.
Κάθε εκλογέας έχει δικαίωμα να ψηφίσει έναν υποψήφιο Δήμαρχο και να εκφράσει την προτίμησή του σε έναν υποψήφιο ή έως και δύο σε Δήμους με πληθυσμό από 5.000-15.000 κατοίκους, από τον συνδυασμό του υποψήφιου Δημάρχου που επέλεξε. Στην περίπτωση όμως που επιλέξει δύο υποψηφίους τότε υποχρεωτικά ένας εκ των δύο πρέπει να είναι διαφορετικού φύλου διαφορετικά ο δεύτερη προτίμηση ακυρώνεται (η επιλογή των υποψηφίων συμβούλων γίνεται με εγγραφή του ονόματος στο ψηφοδέλτιο και όχι με σταυρό προτίμησης, οπότε όποιος εγγράφεται δεύτερος ακυρώνεται εάν είναι από το ίδιο φύλο με τον πρώτο)
Δήμαρχος εκλέγεται όποιος συγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό των ψήφων, δηλαδή με σχετική πλειοψηφία. Μόνο όταν υπάρξει ισοψηφία διεξάγεται δεύτερος γύρος.
Σε κάθε συνδυασμό υποψηφίων συμβούλων αντιστοιχεί ο αριθμός των ψήφων που έλαβε ο υποψήφιος Δήμαρχος, δεδομένου ότι η μορφή και το περιεχόμενο των ψηφοδελτίων είναι διαφορετικό από όσα ισχύουν στο ελληνικό εκλογικό σύστημα και για το οποίο θα αναφέρουμε στη συνέχεια.
Ο συνδυασμός του εκλεγέντος Δημάρχου λαμβάνει τα δύο τρίτα (2/3) των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου. Οι υπόλοιπες έδρες κατανέμονται αναλογικά στους λοιπύς Συνδυασμούς. Με τον ίδιο τρόπο που εφαρμόζεται στο ισχύον ελληνικό δημοτικό εκλογικό σύστημα. Οι υποψήφιοι Δήμαρχοι που έχασαν καταλαμβάνουν την πρώτη έδρα του συνδυασμού τους.
Σε περίπτωση που μετέχει ένας μόνο συνδυασμός όλοι εκλέγονται από αυτόν αρκεί να έχει λάβει αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων ίσο με το 50% των ψηφισάντων το οποίο πρέπει να αντιστοιχεί στο 50% των εγγεγραμμένων εκλογέων. Διαφορετικά ακυρώνονται οι εκλογές.
Εκλογή του Δημάρχου σε Δήμους με πληθυσμό άνω των 15.000 κατοίκων. (άρθρο 72 του Ενιαίου Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Testo Unico per gli enti locali)
Σε Δήμους με πληθυσμό άνω των 15.000 κατοίκων ο Δήμαρχος εκλέγεται με άμεση εκλογή από το εκλογικό σώμα ταυτόχρονα με το Δημοτικό Συμβούλιο.
Κάθε Υποψήφιος για το αξίωμα του Δημάρχου παρουσιάζει εγγράφως την υποψηφιότητά του σε σύνδεση με ένα ή περισσότερους Συνδυασμούς Υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων. Δηλαδή η κατάθεση υποψηφιότητας συνίσταται στην συντονισμένη εκατέρωθεν αναγνώριση της σύνδεσης του Υποψηφίου Δημάρχου με τους Συνδυασμούς που τον υποστηρίζουν. Αυτό σημαίνει ότι η συγκρότηση των συνδυασμών είναι ανεξάρτητη από την υποψηφιότητα του Υποψηφίου Δημάρχου. Πλην όμως δεν μπορεί να συμμετάσχει Συνδυασμός Υποψηφίων Συμβούλων χωρίς να συνδεθεί με έναν Υποψήφιο Δήμαρχο, ούτε υποψήφιος Δήμαρχος χωρίς με συνδεθεί με έναν τουλάχιστον Συνδυασμό Υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων. Στην πράξη, η διαδικασία αυτή μπορεί να έχει μόνο τεχνικό χαρακτήρα ιδίως όταν ένας Υποψήφιος Δήμαρχος συνδέεται με έναν μόνο Συνδυασμό Συμβούλων. Μπορεί όμως να έχει και ουσιαστικό περιεχόμενο όταν ο Υποψήφιος Δήμαρχος είναι κοινός Υποψήφιος συνεργαζομένων πολιτικών κομμάτων ή πολιτικών ομάδων. Ενδέχεται δε να συγκροτηθούν και ad hoc συνδυασμοί για λόγους εκλογικής τακτικής.
Το ψηφοδέλτιο είναι ένα και σε αυτό γράφονται τα ονόματα των υποψηφίων Δημάρχων και των Συνδυασμών Δημοτικών Συμβούλων που τους υποστηρίζουν. Ο εκλογέας σημειώνει με σταυρό ή άλλο σημείο την προτίμησή του στον Υποψήφιο Δήμαρχο και σημειώνει και έναν από τους Συνδυασμούς που τον υποστηρίζουν. Μπορεί όμως να επιλέξει έναν Υποψήφιο Δήμαρχο και να επιλέξει μία λίστα που δεν τον υποστηρίζει.
Δήμαρχος εκλέγεται ο υποψήφιος που συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία των εγκύρων ψηφοδελτίων.
Εάν κανείς εκ των υποψηφίων δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των εγκύρων ψηφοδελτίων προβλέπεται η διεξαγωγή δεύτερου γύρου την μεθεπομένη Κυριακή. Στον δεύτερο γύρο μετέχουν οι δύο υποψήφιοι Δήμαρχοι που συγκέντρωσαν στην πρώτο γύρο τον μεγαλύτερο αριθμό των ψήφων.
Οι υποψήφιοι Δήμαρχου του δεύτερου γύρου έχουν δικαίωμα να συνδεθούν και με άλλους συνδυασμούς μεταξύ εκείνων που συνδέθηκαν με Υποψηφίους που δεν μπήκαν στο δεύτερο γύρο.
Δήμαρχος εκλέγεται εκείνος που συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό των εγκύρων ψηφοδελτίων. Σε περίπτωση ισοψηφίας μετρά το αριθμός των ψήφων που έλαβαν συνολικά οι συνδυασμοί υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων που συνδέθηκαν με καθένα από τους δύο.
Κατανομή εδρών στο Δημοτικό Συμβούλιο σε Δήμους με πληθυσμό άνω των 15.000 κατοίκων (άρθρο 73 του Ενιαίου Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Testo Unico per gli enti locali)
Ο Συνδυασμός Υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων περιλαμβάνει αριθμό υποψηφίων ίσιο με τον αριθμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου αλλά όχι μικρότερο των δύο τρίτων (2/3) αυτών ενώ το ένα τρίτο (1/3) τουλάχιστον πρέπει να προέρχεται από κάθε φύλο. Σε κάθε συνδυασμό αναφέρεται υποχρεωτικά και το όνομα του Υποψηφίου Δημάρχου που υποστηρίζει.
Ο εκλογέας σημειώνει ένα ή δύο ονόματα υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων στον Συνδυασμό που επιλέγει γράφοντας το Επώνυμό τους. Εάν όμως σημειώσει δύο υποψηφίους ο ένας πρέπει να ανήκει σε διαφορετικό φύλο.
Από την κατανομή των εδρών αποκλείονται οι συνδυασμοί που δεν συγκέντρωσαν το 3% των εγκύρων ψηφοδελτίων ή δεν συμμετέχουν σε ομάδα συνδυασμών (δηλαδή είχαν κοινό υποψήφιο Δήμαρχο) που έχει υπερβεί το 3%.
Καταρχήν ο αριθμός των εδρών που καταλαμβάνει κάθε συνδυασμός ή ομάδα συνδυασμών διεξάγεται με βάση την εκλογή του Δημάρχου με το γνωστό σύστημα του d’Hondt (Το εκλογικό μέτρο του συστήματος προκύπτει από τη διαίρεση του συνόλου των ψήφων που συγκέντρωσε κάθε συνδυασμός ή ομάδα συνδυασμών προς τις έδρες που έχει καταλάβει συν μία (+1). Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι όλα οι συνδυασμοί υποψηφίων ξεκινούν από μηδέν (0) έδρες και αυτές αυξάνονται κάθε φορά που καταλαμβάνουν μία. Όποιος συνδυασμός ή ομάδα συνδυασμών έχει το μεγαλύτερο πηλίκο καταλαμβάνει τη θέση. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι να συμπληρωθούν όλες οι θέσεις. Σε κάποιες παραλλαγές του συστήματος υπάρχει εκλογικό όριο, δηλαδή ένα κόμμα δεν λαμβάνει θέσεις αν δεν υπερβαίνει κάποιο όριο, ακόμα και αν ξεπερνά το εκλογικό μέτρο, όπως εν προκειμένω στην Ιταλία είναι το 3%)
Με την ίδια μέθοδο κατανέμονται οι έδρες στο εσωτερικά κάθε ομάδας συνδυασμών υποψηφίων.
Εάν ο Δήμαρχος εκλεγεί στο πρώτο γύρο τότε στον συνδυασμό ή στην ομάδα των συνδυασμών που τον υποστήριξαν, εάν δεν έχει ήδη το 60% των εδρών με την προαναφερόμενη μέθοδο δηλαδή εάν το ποσοστό του σε ψήφους δεν του εξασφαλίζει το 60% των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου τότε του αποδίδεται το 60% των εδρών υπό την προϋπόθεση ότι ο συνδυασμός ή η ομάδα συνδυασμών να συγκεντρώσει το 40% των εγκύρων ψηφοδελτίων, αρκεί ένας άλλος συνδυασμός ή ομάδα συνδυασμών να μην έχει υπερβεί το 50% των εγκύρων ψηφοδελτίων. Εάν ο Δήμαρχος εκλεγεί στον δεύτερο γύρο τότε στον συνδυασμό του ή στην ομάδα συνδυασμών που τον υποστηρίζουν κατανέμονται τόσες επιπλέον έδρες ώστε να συγκεντρώσει το 60% των εδρών αρκεί κανένας άλλος συνδυασμός ή ομάδα συνδυασμών να μην έχει συγκεντρώσει, στο πρώτο γύρο, το 50% των εγκύρων ψηφοδελτίων. Τις υπόλοιπες έδρες καταλαμβάνουν οι άλλοι συνδυασμοί ή ομάδες συνδυασμών.
Οι Δημοτικοί Σύμβουλοι εκλέγονται εν συνεχεία με βάση τον αριθμό των προτιμήσεων που έλαβαν στο πλαίσιο των εδρών που κατανεμήθηκαν στον συνδυασμό τους.
Πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαμένουν στην Ελλάδα
Με εγκύκλιό του, το Υπουργείο Εσωτερικών παρέχει πληροφορίες σχετικά με το δικαίωµα εκλέγειν και εκλέγεσθαι των πολιτών της Ένωσης που διαµένουν στην Ελλάδα ενόψει των αυτοδιοικητικών (δηµοτικών και περιφερειακών) εκλογών και των εκλογών για την ανάδειξη των µελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και την προθεσµία εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους. Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, στις εκλογές θα ασκήσουν το δικαίωµα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι και οι πολίτες των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατοικούν στη χώρα µας χωρίς την προϋπόθεση απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο πδ 133/1997 (Α΄ 121)1 , όπως τροποποιήθηκε µε το πδ 320/1999 (Α΄ 305) και στο ν. 2196/1994 (Α΄ 41), µε τα οποία ενσωµατώθηκαν στην ελληνική νοµοθεσία οι Οδηγίες 94/80/ΕΚ και 93/109/ΕΚ, αντίστοιχα, για την άσκηση του δικαιώµατος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι κατά τις δηµοτικές εκλογές από τους πολίτες της Ένωσης που κατοικούν σε κράτος – µέλος του οποίου δεν είναι υπήκοοι και για την άσκηση του δικαιώµατος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι κατά τις εκλογές για την ανάδειξη των µελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τους πολίτες της Ένωσης που κατοικούν στην Ελλάδα και δεν είναι Έλληνες πολίτες.
Στις ευρωεκλογές οι πολίτες της Ένωσης µπορούν να ασκήσουν τα πολιτικά τους δικαιώµατα είτε στο κράτος µέλος καταγωγής είτε στο κράτος µέλος κατοικίας.∆εν είναι επιτρεπτό όµως να ψηφίσουν περισσότερο από µία φορά κατά τις ίδιες εκλογές.Στην ειδική περίπτωση που ευρωπαίοι πολίτες θα επιλέξουν να ψηφίσουν συνδυασµούς/υποψηφίους του κράτους µέλους καταγωγής τους, θα πρέπει να απευθυνθούν στην Πρεσβεία ή το Προξενείο της χώρας τους στην Ελλάδα.Σηµειώνεται ότι στις εκλογές για την ανάδειξη των περιφερειακών αρχών θα ψηφίσουν και οι πολίτες των κρατών – µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως ορίζεται µε το άρθρο 48 του ν. 4555/2018 (Α΄ 133), υπό την προϋπόθεση ότι είναι εγγεγραµµένοι σύµφωνα µε την κείµενη νοµοθεσία στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους των οικείων δήµων. Οι πολίτες της Ένωσης που επιθυµούν να ασκήσουν το δικαίωµα του εκλέγειν στις εκλογές για την ανάδειξη των µελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τις αυτοδιοικητικές εκλογές στην Ελλάδα, οφείλουν να εγγραφούν στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους δήµου του τόπου κατοικίας τους. Οι πολίτες της Ένωσης, εφόσον το επιθυµούν, αποκτούν το δικαίωµα του εκλέγεσθαι για τα αξιώµατα του δηµάρχου, του δηµοτικού συµβούλου και του µέλους του περιφερειακού συµβουλίου, µε την προϋπόθεση της εγγραφής τους στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους των οικείων δήµων, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στα άρθρα 10 και 48 του ν. 4555/2018. Το περιεχόµενο της εγκυκλίου χωρίζεται σε τρία µέρη. Στο ΜΕΡΟΣ Α περιλαµβάνονται οδηγίες για την εγγραφή των κοινοτικών εκλογέων στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους.Το ΜΕΡΟΣ Β αφορά στις αναγκαίες πληροφορίες που θα πρέπει να παρέχονται στους εκλογείς αυτούς. Στο ΜΕΡΟΣ Γ παρατίθενται ειδικές πρωτοβουλίες που µπορούν να ληφθούν στο πλαίσιο ενηµερωτικών εκστρατειών για την έγκαιρη και πλήρη ενηµέρωσή τους αναφορικά µε την άσκηση των πολιτικών δικαιωµάτων τους.
ΜΕΡΟΣ Α’ ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΕ ΕΙ∆ΙΚΟΥΣ ΕΚΛΟΓΙΚΟΥΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥΣ
Για τη διασφάλιση του κύρους των εγγραφών και µεταβολών µέχρι την τελική καταχώρησή τους στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, επισηµαίνονται τα εξής: Για την εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, οι πολίτες της Ένωσης οφείλουν να προσέλθουν στο δήµο της κατοικίας τους προσκοµίζοντας ισχύον αποδεικτικό ταυτότητας (αστυνοµική ταυτότητα ή διαβατήριο), προκειµένου να συµπληρώσουν τη σχετική αίτηση – δήλωση εγγραφής. Τα στοιχεία των πολιτών της Ένωσης αποστέλλονται στο Υπουργείο Εσωτερικών, στο πλαίσιο των δίµηνων αναθεωρήσεων, προκειµένου να ενσωµατωθούν στην κεντρική βάση δεδοµένων. Σύµφωνα µε τις διατάξεις της Οδηγίας 94/80/ΕΚ, που µεταφέρθηκαν στην ελληνική έννοµη τάξη µε το πδ 133/1997, όπως ισχύει, ως «κράτος µέλος κατοικίας» ορίζεται το κράτος µέλος στο οποίο κατοικεί ο πολίτης της Ένωσης, χωρίς να έχει την ιθαγένειά του.Ως εκ τούτου, στην αίτηση – δήλωση του κοινοτικού εκλογέα θα πρέπει να συµπληρώνεται, υποχρεωτικά, η ακριβής διεύθυνση κατοικίας του στην Ελλάδα (Νοµός, ∆ήµος, ∆ηµοτική Ενότητα, Κοινότητα, Οδός, Αριθµός, Τ.Κ. και τηλέφωνο επικοινωνίας). Σηµειώνεται ότι, σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 51 εδ. α, β ΑΚ, το «πρόσωπο» έχει κατοικία τον τόπο της κύριας και µόνιµης εγκατάστασής του. Κανένας δεν µπορεί να έχει περισσότερες από µία κατοικίες (αρχή της αποκλειστικότητας της κατοικίας), κατά δε τη διάταξη του άρθρου 53 ΑΚ, αν δεν µπορεί να αποδειχθεί η κατοικία του προσώπου, κατοικία θεωρείται ο τόπος διαµονής του. Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι η κατοικία αποτελεί το νοµικό σύνδεσµο του προσώπου µε ορισµένο τόπο, ο οποίος καθίσταται κατά τη βούλησή του το κέντρο των κοινωνικών, οικονοµικών, επαγγελµατικών και άλλων σχέσεών του. Η διαµονή έχει στενότερη έννοια από εκείνη της κατοικίας, διότι ενέχει το στοιχείο της προσωρινότητας, είναι όµως δυνατό να συµπίπτει µε την κατοικία, οπότε απορροφάται από την τελευταία (ΣτΕ 1454/2008 και 44, 45, 49 Αποφάσεις Πολυµελούς Πρωτοδικείου Κω).Συνεπώς, για την εγγραφή του στον ειδικό εκλογικό κατάλογο και την άσκηση του εκλογικού δικαιώµατος στις αυτοδιοικητικές εκλογές, ο κοινοτικός εκλογέας οφείλει να κατοικεί στο δήµο ή να καταδεικνύει καθ’ οιονδήποτε τρόπο µια, έστω, προσωρινή εγκατάσταση. Η προθεσµία εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών και των ευρωεκλογών του 2019, λήγει στις 28 Φεβρουαρίου 2019. Σηµειώνεται ότι για την υποβολή ενστάσεων, έχουν εφαρµογή οι διατάξεις του άρθρου 17 του πδ 26/2012, σύµφωνα µε τις οποίες κάθε εκλογέας ή αντιπρόσωπος Κόµµατος αναγνωρισµένου κατά τον κανονισµό της Βουλής, έχει το δικαίωµα να υποβάλει στον δήµαρχο ένσταση κατά της εγγραφής ή της µη εγγραφής ενός προσώπου στις αναρτώµενες καταστάσεις. Οι πολίτες της Ε.Ε. που θα επιλέξουν να ψηφίσουν στις ευρωεκλογές στην Ελλάδα, θα πρέπει να ενηµερώνονται από τους εντεταλµένους υπαλλήλους ότι τα στοιχεία τους αποστέλλονται µέσω του Υπουργείου Εσωτερικών στο κράτος µέλος καταγωγής τους, προκειµένου να αποφευχθεί κάθε ενδεχόµενο διπλοψηφίας (άρθρο 13 Οδηγίας 93/109/ΕΚ). Για το σκοπό αυτό, οι αρµόδιοι υπάλληλοι θα πρέπει να επιδείξουν µεγάλη προσοχή κατά την καταγραφή των στοιχείων µε λατινικούς χαρακτήρες, όπως αυτά προκύπτουν από το ισχύον αποδεικτικό ταυτότητας που προσκοµίζουν οι ενδιαφερόµενοι.
