Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης
Δικηγόρος Αθηνών
Συνωστισμός σε μικρά κελιά, κακό φαγητό, άθλιες συνθήκες υγιεινής , απρόσκοπτη και απροκάλυπτη διακίνηση ναρκωτικών είναι μόνο κάποια από τα προβλήματα,που εμφανίζονται στις ελληνικές φυλακές,αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Υπάρχουν δύο ειδών κελιά, το ένα έχει 3 άτομα και ένα ντους και το άλλο έχει 10 άτομα, εκ των οποίων οι 5 έχουν ασθένειες όπως AIDS και ηπατίτιδα. Δεν υπάρχει διαχωρισμός. Όσον αφορά τα ιατρικά ζητήματα, υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις.Δεν ξεχωρίζουν τους βαρυποινίτες από τους φυλακισμένους που εκτίουν μικρή ποινή για όχι και τόσο σοβαρά αδικήματα.Πριν λίγο καιρό μπήκε στη φυλακή ένας νέος, ο οποίος καταδικάστηκε για 6 χρόνια για οικονομικό ζήτημα και τον έβαλαν στο ίδιο κελί με έναν βαρυποινίτη ο οποίος έχει διαπράξει δολοφονία.Αν και οι καταδικαστικές αποφάσεις για τις συνθήκες κράτησης δεν έχουν τέλος στη χώρα μας οι συνθήκες αντί να καλυτερεύουν παραμένουν οι ίδιες. Σωφρονισμός άραγε ή τιμωρία, σωφρονισμός ή εξόντωση; Tο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα καταρρέει και κατονομάζεται ως “απάνθρωπο”.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι οι συνθήκες στα κελιά παραβαίνουν την ευρωπαϊκή νομοθεσία κατά της απάνθρωπης και εξευτελιστικής τιμωρίας.
Οι προσφεύγοντες, Έλληνες και αλλοδαποί κρατούμενοι, κατήγγειλαν στο Δικαστήριο τον υπερπληθυσμό κρατουμένων στις φυλακές, τις πολύ κακές συνθήκες υγιεινής, την έλλειψη επίπλων και θέρμανσης στα κελιά και την αφόρητη μυρωδιά από απορρίμματα που ρίχνονταν, στον προαύλιο χώρο, έξω από τα παράθυρα των κελιών των κρατουμένων. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε, την Ελλάδα για παραβίαση του άρθρου της Σύμβασης Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που απαγορεύει την απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση, καθώς και για άλλες παραβάσεις, και την υποχρέωσε να καταβάλει ως αποζημίωση, περισσότερα από 156.000€.
Σε άλλη περίπτωση, το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου,υποχρεώνει την Ελλάδα να καταβάλλει, στον κάθε έναν από τους ενάγοντες, το ποσό των 5.000 έως 7.000 ευρώ, ως αποζημίωση για ηθική βλάβη και καταδικάζει την χώρα μας για τις συνθήκες κράτησης. Με δύο αποφάσεις του, το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, καταδίκασε την Ελλάδα για απάνθρωπες συνθήκες κράτησης Ελλήνων και αλλοδαπών κρατουμένων, σε Κομοτηνή και Αλικαρνασσό, επιδικάζοντας και τα ανάλογα πρόστιμα.Στην υπόθεση Αλεξόπουλος και άλλοι κατά Ελλάδος, που αφορούσε την προσφυγή δέκα Ελλήνων, ενός Σέρβου και ενός Τούρκου, σχετικά με τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης τους στις φυλακές της Κομοτηνής, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι, στην περίπτωση τους, είχαν παραβιασθεί τα άρθρα της Σύμβασης Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που απαγορεύουν την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση καθώς κι’ εκείνο της πραγματικής προσφυγής στην Δικαιοσύνη.
Το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε την Ελλάδα, για απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, Ελλήνων και αλλοδαπών κρατουμένων σε ελληνικές φυλακές, επιδικάζοντας συνολικές αποζημιώσεις, για ηθική βλάβη και δικαστικά έξοδα, προς τους ενάγοντες, ύψους 82.600 ευρώ. Η υπόθεση αφορούσε την προσφυγή τριών Ελλήνων κρατουμένων (Βασίλης Μπούρος, Χριστόδουλος Γιατζολίδις και Μιχαήλ Γαβριηλίδης), ενός Ρουμάνου (Γιώργος Πουρσελαντζέι) και ενός Βούλγαρου (Στέφαν Δημητρόφ), που προσέφυγαν στο Δικαστήριο διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες κράτησής τους στις φυλακές Κορυδαλλού, Λάρισας και Διαβατών.
Άλλη μια καταδίκη, βαραίνει την Ελλάδα για τις συνθήκες κράτησης στις δικαστικές φυλακές Σταυρακίου. Εκτός από το χρηματικό κόστος για τη χώρα, την ώρα που δεν περισσεύουν χρήματα, πολύ βαρύτερο και σοβαρότερο είναι το πλήγμα που δέχεται το κύρος του ελληνικού σωφρονιστικού συστήματος, καθώς και αμφισβητείται έντονα ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε τη χώρα για δύο προσφυγές, μια από κρατούμενο των φυλακών Κορυδαλλού στην Αθήνα και μια ακόμα ομαδική, από κρατούμενους στις φυλακές Σταυρακίου.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκανε δεκτή την προσφυγή 16 ελλήνων, ρουμάνων, ουκρανών, τούρκων και αμερικανών κρατουμένων στις φυλακές Ναυπλίου (υπόθεση Λογοθέτης και άλλοι κατά Ελλάδος) και καταδίκασε την Ελλάδα, για παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με βάση το οποίο απαγορεύεται η απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση.
Οι προσφεύγοντες είχαν διαμαρτυρηθεί γενικά για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης τους και ιδιαίτερα για τον υπερπληθυσμό κρατουμένων που επικρατεί στις φυλακές Ναυπλίου.
Με την καταδικαστική του απόφαση το Δικαστήριο υποχρέωσε την Ελλάδα να καταβάλει, σε κάθε έναν από τους προσφεύγοντες, αποζημιώσεις που κυμαίνονται μεταξύ 5.000 και 15.000 ευρώ και 2.000 ευρώ από κοινού για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.
Καταδίκη για απάνθρωπη μεταχείριση κρατουμένων: Διάδρομος 16 επί 1,5 μέτρα είχε «βαπτιστεί» κοιτώνας έξι, όπου κρατούνταν 30 άτομα. Οι κουκέτες είχαν γίνει με αυτοσχέδιο τρόπο τριώροφες, τα κρεβάτια ήταν κολλητά και χωρίζονταν με κουρτίνες προκειμένου οι κρατούμενοι να μην κοιμούνται σαν ζευγάρια. Πέντε άτομα κοιμούνταν στο πατάρι του πειθαρχείου, έναν χώρο χωρίς παράθυρο. Αντιστοιχούσε μία τουαλέτα ανά 24 άτομα. Σε ολόκληρη τη φυλακή υπήρχαν μόνο εννέα ντους, τα οποία βρίσκονταν στην αυλή, για θέρμανση υπήρχαν έξι σόμπες πετρελαίου που δεν λειτουργούσαν ταυτόχρονα, το καλοκαίρι δεν υπήρχε κλιματισμός και εξαερισμός. Σε φυλακές χωρητικότητας 65 ατόμων συνωστίζονταν 215 κρατούμενοι.
Σύμφωνα με το άρθρο 5 § 4 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: «Ο καθένας που στερείται της ελευθερίας του λόγω σύλληψης ή κράτησης έχει δικαίωμα να κινήσει διαδικασία με την οποία η νομιμότητα της κράτησής του θα αποφασιστεί σύντομα από το δικαστήριο και διατάσσεται η αποφυλάκισή του εάν η κράτηση δεν είναι νόμιμη».
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει ήδη κρίνει ότι θεμέλιος λίθος του παρόντος άρθρου είναι η αρχή της ισότητας των όπλων, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι εμπλέκονται άτομα που ήδη κρατούνται και στερούνται της ελευθερίας τους.