Γράφει ο Χρήστος Ηλ.Τσίχλης
Δικηγόρος Αθηνών
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, και συγκεκριμένα σύμφωνα με το άρθρο 982 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, αναφορικά με την κατάσχεση εις χείρας τρίτου, εξαιρούνται από την κατάσχεση, μεταξύ άλλων, απαιτήσεις μισθών ή συντάξεων ή ασφαλιστικών παροχών, εκτός αν με την κατάσχεση ικανοποιείται απαίτηση για διατροφή πηγάζουσα από το νόμο ή για συνεισφορά στις οικογενειακές ανάγκες ή για απαίτηση που στηρίζεται σε διάταξη τελευταίας βούλησης, οπότε μπορεί να γίνει κατάσχεση επί του μισθού μέχρι το μισό του μισθού ή της σύνταξης το πολύ, αφού ληφθούν υπόψη κάποιες επιπλέον παράμετροι.Ωστόσο, γίνεται σαφές ότι κατάσχεση μισθού ή σύνταξης, ολόκληρου ή μέρους αυτού, δεν μπορεί να γίνει για οφειλές σε τράπεζες από δάνεια ή πιστωτικές κάρτες. Για τέτοιου είδους χρέη, ο μισθός ή η σύνταξη παραμένουν ακατάσχετα.
Κάθε φυσικό πρόσωπο που φορολογείται στην Ελλάδα δικαιούται να διατηρεί έναν μοναδικό λογαριασμό, ατομικό ή κοινό, σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα, στον οποίο οι καταθέσεις είναι ακατάσχετες έως ποσό έως 1.250 ευρώ μηνιαίως ενώ το όριο έχει καθοριστεί στα 1.000. Τα 1.250 ευρώ προκύπτουν διότι εφόσον οφειλέτης έχει 1.500 ευρώ μπορούν να κατασχεθούν το 50% των 500 ευρώ, άρα τα 250 ευρώ.Ο ενδιαφερόμενος πολίτης υποβάλλει ηλεκτρονικά Αίτηση / Υπεύθυνη Δήλωση, μέσω εφαρμογής της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Δ.ΗΛΕ.Δ.) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων (Γ.Γ.Δ.Ε.) στο περιβάλλον TAXISnet, με την οποία ενημερώνει για τον αριθμό του τραπεζικού λογαριασμού (σε μορφή IBAN).Δεν απαιτείται να επισκεφθεί την τράπεζα,αφού η Γενική Γραμματεία θα αποστέλλει στις τράπεζες τα στοιχεία των φορολογουμένων που έχουν δηλώσει ακατάσχετο λογαριασμό. Τα αναδρομικά των συντάξεων προστατεύονται από κατασχέσεις για χρέη προς το δημόσιο,εφόσον ο δικαιούχος έχει δηλώσει ηλεκτρονικά τον συγκεκριμένο τραπεζικό λογαριασμό,ως ακατάσχετο τραπεζικό λογαριασμό. H εξαίρεση του μισθού ή της σύνταξης από την κατάσχεση ισχύει και όταν η καταβολή του ποσού γίνεται με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό του οφειλέτη σε πιστωτικό ίδρυμα μόνο στην έκταση που ο λογαριασμός παρουσιάζει υπόλοιπο που δεν υπερβαίνει, κατά το χρονικό διάστημα από την επιβολή της κατάσχεσης έως την επόμενη ημέρα της καταβολής το ποσό της εξαιρούμενης από την κατάσχεση απαίτησης.Πρακτικά, καταρχήν κατάσχεση επί του μισθού ή της σύνταξης δεν μπορεί να γίνει με δέσμευση του ποσού «στην πηγή του», προτού δηλαδή καταβληθεί στον δικαιούχο (οφειλέτη). Ωστόσο, ο μισθός ή η σύνταξη, και αν ακόμα κατατίθεται σε τραπεζικό λογαριασμό, είναι ακατάσχετα μέχρι την επόμενη ημέρα της καταθέσεως και για το ύψος στο οποίο (ο μισθός ή η σύνταξη) ανέρχονται. Δεν εξαιρείται της κατάσχεσης το ποσό που υπερβαίνει έναν μηνιαίο μισθό ή μία σύνταξη του οφειλέτη. Επίσης, δεν εξαιρείται της κατάσχεσης αν το καταβληθέν ποσό παραμείνει στον τραπεζικό λογαριασμό πέραν της επομένης ημέρας από εκείνη που καταβάλλεται.
Κάθε φυσικό πρόσωπο έχει την δυνατότητα να δηλώνει ένα και μοναδικό λογαριασμό, ο οποίος θα είναι ακατάσχετος με την προϋπόθεση να πιστώνονται σε αυτόν μισθοί, συντάξεις ή/και ασφαλιστικά βοηθήματα.Στις περιπτώσεις που υπερβαίνει το ποσό των 1.000 ευρώ και μέχρι τα 1.500 ευρώ, επιτρέπεται η κατάσχεση του 50% για το ποσό που υπερβαίνει τα 1.000 ευρώ.Ακατάσχετο υπάρχει και στις καταθέσεις που μπορεί να έχετε σε πιστωτικά ιδρύματα αλλά και εκεί υπάρχει όριο το οποίο τοποθετείται στα 1.250 ευρώ για κάθε ένα φυσικό πρόσωπο και σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα. Ο οφειλέτης που λαμβάνει εισοδήματα από δύο φορείς και πάνω, για την επιβολή κατάσχεσης, λαμβάνεται υπόψη το συνολικό ποσό αυτών.Το επίδομα ανεργίας είναι ακατάσχετο.
Η προστασία από τις κατασχέσεις για χρέη προς το Δημόσιο ισχύει χωρίς κανένα χρονικό περιορισμό, δηλαδή το κατατεθέν ποσό των αναδρομικών δεν είναι δυνατό να κατασχεθεί από το Δημόσιο μέχρι του ύψους του συνολικού ακατάσχετου ορίου, οπότε τα χρήματα αυτά προστατεύονται όσο χρόνο κι αν παραμείνουν στον τραπεζικό λογαριασμό.
Σύμφωνα με την Γνωμοδότηση 41/2016 του Α’ Τμήματος του Ν.Σ.Κ.
α) Η τράπεζα υποχρεούται να αναγάγει το σύνολο των αναδρομικών ποσών σύνταξης σε μηνιαία καταβολή και να εφαρμόσει την προστατευτική ρήτρα περί μηνιαίως καταβαλλόμενης σύνταξης σε ό,τι αφορά το ακατάσχετο αυτής, κατά τα οριζόμενα στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 31 του ΚΕΔΕ, όπως αυτή προστέθηκε με την περίπτωση 4 της παραγράφου Α του άρθρου τρίτου του ν. 4254/2014 και το όριο τούτου (ακατάσχετου) ίσχυε, ανερχόμενο τότε στο ύψος των 1.500 ευρώ το μήνα, ενόψει του χρόνου γένεσης των επίμαχων απαιτήσεων, δηλαδή πριν από την αντικατάσταση του α’ εδαφίου αυτής, με την περίπτωση 8β της υποπαραγράφου Δ1 του άρθρου 2 του ν. 4336/2015, υπό τον όρο ότι: ι) έχει τηρηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία της, εκ μέρους του δικαιούχου της ως άνω προστασίας, ηλεκτρονικής υποβολής δήλωσης γνωστοποίησης για την ύπαρξη ενός μοναδικού και αποκλειστικού λογαριασμού περιοδικής πίστωσης μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων και ιι) έχει προηγηθεί η (μερική) άρση των ως άνω επιβληθεισών κατασχέσεων μέχρι του ανωτέρω ακατάσχετου ορίου, δίχως η υποχρέωση αυτή να αναιρείται από τα οριζόμενα στο τελευταίο εδάφιο της ως άνω προστεθείσης παραγράφου 2 του άρθρου 31. β) Δεν προβλέπεται κανένας χρονικός περιορισμός εντός του οποίου πρέπει να αναληφθούν από τον καταθέτη και οφειλέτη του Δημοσίου οι καταλαμβανόμενες από το όριο ακατάσχετου απαιτήσεις του επί των τραπεζικών καταθέσεων. Συνεπώς, ο συνταξιούχος-οφειλέτης του Δημοσίου δεν χρειάζεται να ανησυχεί εξαιτίας του γεγονότος ότι αδυνατεί να αναλάβει ολόκληρο το ποσό των αναδρομικών, μετά την επιβολή των capital controls.
Τυχόν ήδη κατασχεθέντα ποσά αναδρομικών τα οποία δεν έπρεπε να είχαν κατασχεθεί λόγω εφαρμογής των προαναφερθέντων θα πρέπει να επιστραφούν στους καταθέτες.
Με την εφάπαξ καταβολή των αναδρομικών στον τραπεζικό λογαριασμό του δικαιούχου συνταξιούχου, η τράπεζα, εις χείρας της οποίας έχει επιβληθεί κατάσχεση για χρέη του συνταξιούχου προς το Δημόσιο, είναι υποχρεωμένη να αναγάγει το σύνολο των αναδρομικών σε μηνιαίες καταβολές και να εφαρμόσει για κάθε μήνα της περιόδου που αφορούν τα αναδρομικά το ισχύον κατά περίπτωση μηνιαίο ακατάσχετο όριο των 1.000 ή των 1.500 ευρώ. Αν το συνολικό ακατάσχετο όριο που θα προκύψει για το σύνολο των μηνών της περιόδου των αναδρομικών είναι μικρότερο από το συνολικό ποσό των αναδρομικών, τότε από το υπερβάλλον ποσό αναδρομικών μπορούν να κατασχεθούν ποσοστά από 25% έως και 100%, ανάλογα με την χρονική περίοδο την οποία καλύπτουν τα συγκεκριμένα ποσά. Αν το συνολικό ακατάσχετο όριο που θα προκύψει για το σύνολο των μηνών της περιόδου των αναδρομικών είναι μεγαλύτερο του συνολικού ποσού των αναδρομικών, τότε ολόκληρο το ποσό των αναδρομικών παραμένει ακατάσχετο.
Η πρόσβαση στην ηλεκτρονική εφαρμογή για τη δήλωση του λογαριασμού, θα γίνεται με τους προσωπικούς κωδικούς του καθενός στο Taxis. Σύζυγοι που δεν έχουν δικούς τους κωδικούς, πρέπει να ακολουθήσουν τη διαδικασία έκδοσης κλειδαρίθμου καθώς δεν επιτρέπεται η πρόσβαση με τον κωδικό του συζύγου. Με βάση τον νέο νόμο, καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα σε έναν και μοναδικό ατομικό ή κοινό λογαριασμό είναι ακατάσχετες μέχρι του ποσού των 1500 ευρώ ανά συνδικαιούχο. Δηλαδή σε περίπτωση κοινού λογαριασμού, το όριο των 1500 ευρώ ισχύει για κάθε δικαιούχο του λογαριασμού ξεχωριστά.
Με άλλα λόγια, μιλάμε για εκείνο τον τραπεζικό λογαριασμό που θα μπορούν να υπάρχουν καταθέσεις μέχρι του ποσού των 1.500 ευρώ, ποσό το οποίο το δημόσιο δεν μπορεί να αγγίξει ανεξαρτήτως αν ο φορολογούμενος οφείλει τα χρήματα αυτά.
