Βρέθηκαν στο χωριό Δράγος στο Τεπελένι τα οστά δύο Ελλήνων στρατιωτών που “έπεσαν” στην Αλβανία το 1940, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Εξωτερικών.
Η διαδικασία εκταφής των πεσόντων ξεκίνησε στις 11 το πρωί τοπική ώρα Αλβανίας, στη θέση Ντραγκόντι. Τεχνικά συνεργεία υπό την επίβλεψη της διμερούς επιτροπής, παρουσία εμπειρογνωμόνων, Ελλήνων και Αλβανών, άρχισαν να σκάβουν σε σημεία όπου με βάση παλαιούς, ιταλικούς κυρίως χάρτες, αλλά και μαρτυρίες κάτοικων της περιοχής, ενταφιάστηκαν εκατοντάδες Έλληνες στρατιώτες που έπεσαν στις σφοδρές μάχες με τα ιταλικά στρατεύματα.
Οι εκσκαφές θα επεκταθούν στο ορεινό ανάγλυφο μέχρι και την Κορυτσά, όπου υπολογίζεται ότι είναι πρόχειρα θαμμένοι γύρω στους 6.800, από τους 14.000 Έλληνες που σκοτώθηκαν μεταξύ του Νοεμβρίου του 1940 και του Απριλίου του 1941.
Την ικανοποίησή του για την έναρξη των διαδικασιών αναζήτησης και εκταφής των οστών των Ελλήνων στρατιωτών και αξιωματικών που έπεσαν στην Αλβανία, εξέφρασε από τις Βρυξέλλες ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, λίγο μετά τη λήξη του Συμβουλίου υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ.
«Θέλω για μία ακόμα φορά να εκφράσω δημόσια την ικανοποίησή μου για το γεγονός ότι, με βάση τις συμφωνίες που κάναμε στην Κρήτη, στο πακέτο των λύσεων των ζητημάτων που απασχολούν Ελλάδα και Αλβανία, η αλβανική κυβέρνηση είχε το θάρρος και την πολιτική ευθύνη να ψηφίσει δύο εκτελεστικούς νόμους, όσον αφορά τη συμφωνία που είχε γίνει με την ελληνική κυβέρνηση το 2009. Με βάση αυτούς τους εκτελεστικούς νόμους, ξεκίνησαν οι διαδικασίες αναζήτησης και εκταφής των οστών των στρατιωτών και των αξιωματικών μας» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Κοτζιάς.
Εξέφρασε δε τη μεγάλη εκτίμησή του για «το γεγονός ότι επιτέλους η αλβανική κυβέρνηση προχωρεί με θαρραλέα βήματα στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων, όπως οφείλει να κάνει και η ελληνική πλευρά».
Τέλος, ανακοινώνοντας ότι βρέθηκαν ήδη, τα οστά δύο στρατιωτών και υπάρχουν οι σχετικές φωτογραφίες, σημείωσε πόσο συγκινητικό είναι αυτό να το βλέπει κανείς. «Είναι συγκινητικό και για εμάς όλους και, φαντάζομαι, και για τους συγγενείς τους και για τον Ελληνισμό γενικότερα, τόσο στην Ελλάδα όσο και αυτόν που ζει στην Αλβανία» υπογράμμισε.
Η ενεργοποίηση της συμφωνίας του 2009, που παρέμενε παγωμένη, ενεργοποιήθηκε μετά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δυο χωρών, Νίκου Κοτζιά και Ντιμίτρι Μπουσάτι στην Κρητη, και χαιρετίστηκε ως ένα βήμα στην επιχείρηση βελτίωσης των ελληνοαλβανικών σχέσεων που βρίσκεται σε εξέλιξη από τις δυο κυβερνήσεις.
Προβλέπεται ο εντοπισμός, η ταυτοποίηση και η εκταφή των Ελλήνων στρατιωτών και ο ενταφιασμός τους στη συνέχεια στα δυο συμφωνημένα νεκροταφεία, στο χωριό Βουλιαράτες και την Κλεισούρα.
Αναρίθμητες είναι οι ιστορίες Ελλήνων μειονοτικών που την περίοδο της κομμουνιστικής δικτατορίας φρόντιζαν τάφους πεσόντων στα βουνά της περιοχής, με κίνδυνο, πάντα, να μετοχοποιηθούν και να διωχθούν ως «εχθροί του έθνους».
Επισήμως το θέμα της τύχης των νεκρών στρατιωτών τέθηκε από την Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του ’80, με αφορμή την εκταφή από την Ιταλία και τη μεταφορά των οστών τους στην πατρίδα τους, 6.300 δικών της στρατιωτών.
Με βάση τους ιταλικούς στρατιωτικούς χάρτες, στους οποίους υπήρχαν καταγεγραμμένα και τα αυτοσχέδια νεκροταφεία όπου οι Ιταλοί έθαβαν και τους Έλληνες νεκρούς στρατιώτες -μάλιστα σε κάποια από αυτά έγραφαν “εχθροί στον πόλεμο, φίλοι στο θάνατο”, εντοπίστηκαν γύρω στους 6.000 πεσόντες διάσπαρτοι στα βουνά.
Σε ένα έγγραφο της κυβέρνησης του Χότζα, το οποίο υπογράφει ο τότε πρωθυπουργός Αντίλ Τσαρτσάνι, με ημερομηνία 12.2.1985 και φέρνει στο φως της δημοσιότητας το ΑΠΕ-ΜΠΕ, δίνεται εντολή στα Λαϊκά Συμβούλια, του Αργυρόκαστρου, Πρεμετή, Κορυτσάς, Χιμάρας, Αγίων Σαράντα, κ.ά. να ενεργοποιηθούν για τον εντοπισμό, την ταυτοποίηση, του αριθμού των τάφων των Ελλήνων στρατιωτών που σκοτώθηκαν στις περιοχές τους.
Παρά ταύτα, η όλη διαδικασία δεν εξελίχθηκε, καθώς η αλβανική πλευρά ήθελε να πάρει η Ελλάδα τους νεκρούς στρατιώτες της που θα εντοπίζονταν, όπως έγινε και με την Ιταλία, πλην όμως η Αθήνα διαμήνυσε με μια δήλωση, το 1987, του τότε αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Κάρολου Παπούλια -ο οποίος ευρισκόμενος σε επίσημη επίσκεψη στο Αργυρόκαστρο μετέβη στην Κλεισούρα και κατέθεσε λουλούδια σε κάποιον πρόχειρο τάφο- πως «οι Έλληνες νεκροί είναι στον τόπο τους».
Το θέμα έκτοτε θα παγώσει και η συζήτηση αναθερμάνθηκε μετά την πτώση του καθεστώτος, με αποκορύφωμα την υπογραφή της συμφωνίας του 2009, που όμως «κόλλησε» σε διαδικαστικά ζητήματα- τουλάχιστον αυτό μεταδιδόταν επίσημα από την αλβανική πλευρά-, για να «ξεκολλήσει» τώρα στο πλαίσιο των συνομιλιών για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων των κ.κ. Κοτζιά και Μπουσάτι.
Οι 14.000 άταφοι ήρωες του έπους του 1940
Οι νίκες των Ελλήνων στο έπος του 1940 κατά των Ιταλών δεν ήταν αναίμακτες. Τουναντίον… Τουλάχιστον 14.000 αξιωματικοί και πολίτες είναι μεταξύ των εξαφανισθέντων στα βουνά της Αλβανίας. Μαχητές που άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή. Ήρωες, που ξεψύχησαν στο πεδίο της μάχης, έσβησαν από τα κρυοπαγήματα, θάφτηκαν κάτω από τα χιόνια, διαμελίστηκαν από το σφυροκόπημα της ιταλικής αεροπορίας, μένουν για 77 χρόνια θαμμένοι-άταφοι, μέσα στα χωράφια και τις χαράδρες της Αλβανίας.
Οι δικοί τους συγγενείς, τα παιδιά τους, κάθε χρόνο ανήμερα της εθνικής επετείου πηγαίνουν στην Αλβανία, στα πεδία των μαχών, ανάβουν ένα κεράκι με την ευχή, την ελπίδα και την προσμονή, να βρουν, να ταυτοποιήσουν τον δικό τους άνθρωπο.
Για τους χώρους ταφής υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία. Από τη μελέτη των διασωθέντων αρχείων, αλλά και προσωπικές μαρτυρίες, όπως αναφέρει, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η ταφή των νεκρών, γινόταν είτε σε πρόχειρα στρατιωτικά νεκροταφεία, είτε στο σημείο όπου έπεσαν μαχόμενοι, ακόμη και σε ομαδικούς τάφους. Σε πολλές περιπτώσεις οι νεκροί φαντάροι έμπαιναν σε ξύλινα κιβώτια πυρομαχικών και στα σημεία ταφής τοποθετούνταν, ένας ξύλινος σταυρός.
Δυστυχώς όμως, η ταφή όλων των νεκρών δεν ήταν πάντοτε εφικτή, γιατί πολλοί σε ορισμένες επιχειρήσεις εγκαταλείφθηκαν, σκεπάστηκαν από τα χιόνια και έμειναν άταφοι, ή θάφτηκαν μεμονωμένα από τους συντρόφους τους. Αρκετοί διαμελίστηκαν και έγιναν βορρά σε άγρια ζώα.
Επίσης, λόγω της σκληρότητας του αγώνα, ορισμένοι τραυματίες δεν κατέστη δυνατόν να περισυλλεγούν, εγκαταλείφθηκαν στα πεδία των μαχών και αφού σκεπάστηκαν από παχύ στρώμα χιονιού, πέθαναν με φρικτό τρόπο και έμειναν άταφοι. Άλλοι καταπλακώθηκαν από πέτρες και χώματα λόγω των βομβαρδισμών πυροβολικού και αεροπορίας, κάποιοι διαμελίστηκαν και ουδέποτε βρέθηκαν ή αναγνωρίστηκαν.
