Γράφει ο Χρήστος Ηλ.Τσίχλης
Δικηγόρος Αθηνών
Εκλογές με λίστα χωρίς σταυρό προτίμησης μπορούν να γίνουν μόνον μέχρι τον Μάρτιο 2017 αφού περάσουν 18 μήνες από τις τελευταίες εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015.Το θέμα θα επιχειρήσει να λύσει οριστικά με ειδική νομοθετική ρύθμιση που θα καταθέσει και θα υπερψηφίσει η κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή, με την οποία θα ορίζεται εκλογές πριν τον Μάρτιο 2017 θα γίνουν με λίστα και μετά τον Μάρτιο 2017 κανονικά με σταυρό προτίμησης.Τον Μάρτιο συμπληρώνονται 18 μήνες από την τελευταία εκλογική αναμέτρηση και μέχρι τότε, το κυβερνόν κόμμα, αν οδηγήσει σε εκλογές, αυτές θα γίνουν με λίστα.Σύμφωνα με το ισχύον εκλογικό θεσμικό πλαίσιο από τη στιγμή που δεν έχουν συμπληρωθεί 18 μήνες από την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση, οι εκλογές θα διεξαχθούν με λίστα και όχι σταυροδοσία. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το κάθε κόμμα θα επιλέξει τα πρόσωπα που επιθυμεί να αναδειχθούν σε βουλευτικές θέσεις. Η τελική ανάδειξη των προσώπων από τις εκλογές προκύπτει από τη σειρά προτεραιότητας που εμφανίζονται στη λίστα και από τα ποσοστά που έλαβε το κάθε κόμμα.Οι πολίτες δε χρειάζεται να βάλουν σταυρός προτίμησης υπέρ υποψηφίου. Ωστόσο η τυχόν σημειώσή του, δεν επιφέρει ακυρότητα του ψηφοδελτίου. Οι έδρες που παραχωρούνται σε κάθε συνδυασμό καταλαμβάνονται από τους υποψηφίους αυτού σύμφωνα με τη σειρά που έχουν προταθεί στη δήλωση κατάρτισης του συνδυασμού και ανακηρυχθεί από τον Άρειο Πάγο. Επίσης οι αναπληρωματικοί («επιλαχόντες») ανακηρύσσονται κατά τη σειρά που έχουν προταθεί στη δήλωση κατάρτισης του συνδυασμού και ανακηρυχθεί από τον Άρειο Πάγο και όχι κατά τη σειρά των ψήφων προτίμησης καθενός.
Ο νέος εκλογικός νόμος ψηφίστηκε από την ολομέλεια της Βουλής με απλή
πλειοψηφία και όχι με την αυξημένη πλειοψηφία των 200 βουλευτών. Αφού το
νομοσχέδιο δεν έλαβε την αυξημένη πλειοψηφία των 200 βουλευτών που
προβλέπει το Σύνταγμα, οι διατάξεις του θα ισχύσουν από τις μεθεπόμενες και
όχι από τις επόμενες εκλογές, εκτός από μία: αυτή του δικαιώματος ψήφου στα
17 έτη η οποία θα ισχύσει άμεσα – δηλαδή, από τις επόμενες εθνικές
εκλογές. Αυτό που αλλάζει από τις μεθεπόμενες εκλογές,είναι η κατάργηση
του μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι θα
εφαρμόζεται απλή αναλογική , οι έδρες θα μοιράζονται με βάση τα ποσοστά για
όσα κόμματα ξεπεράσουν το όριο του τρία τοις εκατό πανελλαδικά, το
οποίο διατηρείται
ως κατώφλι εισόδου στη Βουλή. Δεν επέρχεται καμία αλλαγή ως προς τις
εκλογικές περιφέρειες (π.χ. διάσπαση μεγάλων περιφερειών σε μικρότερες
περιφέρειες) ή στον αριθμό των βουλευτών και τον τρόπο εκλογής τους. Το
άρθρο 51 παρ 1 του Συντάγματος ορίζει, ότι ο αριθμός των βουλευτών
καθορίζεται με νόμο και δεν μπορεί να είναι μικρότερος των διακοσίων ούτε
μεγαλύτερος των τριακοσίων. Δηλαδή το Σύνταγμα επιτρέπει την μείωση
των βουλευτών
στους 200,αλλά το νομοσχέδιο δεν περιείχε σχετική διάταξη.
Ο εκλογικός νόμος δυστηχώς δεν
προβλέπει την καθιέρωση δικαιώματος ψήφου της ομογένειας και των
ελλήνων του εξωτερικού. Οι 400.000 έλληνες που εγκατέλειψαν τη χώρα
στα χρόνια της κρίσης, αλλά και όλοι οι ομογενείς δεν θα δικαιούνται
ψήφο. Οι έλληνες του εξωτερικού θα μπορούσαν να ψηφίζουν στις κατά
τόπους πρεσβείες ή προξενεία σε ψηφοδέλτιο επικρατείας για κόμμα και
όχι για υποψήφιους βουλευτές. Τα ψηφοδέλτια επικρατείας θα
καταμετρώνται και θα προστίθενται στο ποσοστό του κάθε κόμματος.
Πρόκειται για μία ηθική αναγνώριση των διαχρονικών αγώνων των ελλήνων
του εξωτερικού για την πατρίδα.
Επιπλέον, ο νέος νόμος καταργεί το μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα,
αλλά δεν προβλέπει εναλλακτική λύση σε περίπτωση παρατεταμένης ακυβερνησίας.
Έχει αποδειχθεί στο παρελθόν ότι η ελληνική δημόσια διοίκηση είναι
άρρηκτα συνδεδεμένη με την εκάστοτε κυβέρνηση και δεν δεν δύναται να
λειτουργεί αρμονικά σε περίπτωση ακυβερνησίας. Είναι λανθασμένη
επιλογή αυτή την στιγμή η χώρα να εισέρχεται σε μία κατάσταση
ακυβερνησίας και αδυναμίας να λαμβάνει ταχείες και ουσιαστικές
αποφάσεις για την οικονομία και την κοινωνία.
Πολλοί αναρωτιούνται για ποιό λόγο
καθιερώνεται το δικαίωμα ψήφου στα 17 έτη και όχι στα 16 ή στα 15. Οι
μικρότερες ηλικίες έχουν δικαίωμα στην άποψη για την καθημερινοτητά
τους. Άλλωστε το ευρωπαικό κοινοβούλιο πρόσφατα, σχετικά με την
μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου για τις ευρωεκλογές, προτείνει την
καθιέρωση δικαιώματος ψήφου στα 16 έτη, διότι οι νέοι θα πρέπει να
συμμετάσχουν στην ευρωπαική ιδέα από μικρότερη ηλικία.
Τέλος, το όριο εισόδου στην βουλή στο τρία τοις εκατό, δεν συνάδει
με το νόημα της απλής αναλογικής που οραματίζεται η κυβερνητική πρόταση,
αφού
εμποδίζει περισσότερα κόμματα να εκπροσωπηθούν στο ελληνικό
κοινοβούλιο. Το ποσοστό εισόδου ενός εκλογικού σχηματισμού στη βουλή,
εξακολουθεί να είναι τρία τοις εκατό επί των εγκύρων ψηφοδελτίων
επικρατείας. Η κατάργηση του μπόνους είναι πράγματι βήμα προς την
κατεύθυνση της απλής αναλογικής. Αλλά η απλή αναλογική δεν είναι μόνο το
μπόνους. Είναι και το όριο εισόδου στη βουλή για να υπάρχει πλήρης ισοτιμία
της ψήφου μεταξύ των πολιτών. Αν λοιπόν η κυβέρνηση ήθελε να κάνει μια
εκλογική μεταρρύθμιση, την οποία μάλιστα την ονομάζει ως
απλή αναλογική, για να κατοχυρώσει ως δημοκρατικό δικαίωμα την ισοτιμία της
ψήφου, θα έπρεπε όχι μόνο να καταργήσει το μπόνους αλλά και να εξαλείψει
παντοιοτρόπως το πλαφόν του τρία τοις εκατό για την είσοδο ενός
κόμματος στη βουλή.
Δηλαδή αν ένα κόμμα έχει ένα τοις εκατό σε ψήφους δικαιούται τρείς
βουλευτές, αν έχει δύο τοις εκατό
δικαιούται έξι βουλευτές (διότι σήμερα τα κόμματα που μένουν εκτός βουλής
συγκεντρώνουν ποσοστά διψήφια αν τα αθροίσει κανείς).
Πόσο δίκαιο λοιπόν είναι να μην εκπροσωπείται στη βουλή ένα σημαντικό μέρος του ελληνικού λαού;
