Τα “Σεπτεμβριανά” είναι το τρομερό πογκρόμ που οργάνωσε η κυβέρνηση της Τουρκίας εις βάρος της Ρωμιοσύνης στην Πόλη, καθώς και ελληνικών-συμμαχικών στόχων στη Σμύρνη το απόγευμα προς βράδυ της 6ης Σεπτεμβρίου του 1955.
Τα γεγονότα φριχτά, ο απολογισμός αδιανόητος.
Οι στόχοι που χτυπήθηκαν ήταν περίπου 8.140, μεταξύ των οποίων 72 εκκλησιαστικά συγκροτήματα, 3 κοιμητήρια, 26 σχολεία,11 κλινικές, 3.504 σπίτια, 21 εργοστάσια, 27 φαρμακεία, 4.348 μαγαζιά, 3 γραφεία εφημερίδων και 110 ζαχαροπλαστεία …
Οι τάφοι που ανοίχτηκαν και συλήθηκαν ξεπερνούν τους 100, οι καταστροφές ή και κλοπές εικόνων κι άλλων πολύτιμων εκκλησιαστικών κειμηλίων ξεπερνούν τις 700, οι βιαιοπραγίες σε βάρος Ρωμιών αμέτρητες, ο διασυρμός ιερέων στις γειτονιές και η καύση Επιταφίων στα προαύλια των εκκλησιών κι άλλα αποτρόπαια περιστατικά που συνέβησαν μέσα σε 7-9 ώρες δεν έχουν προηγούμενο.
Επίθεση δέχτηκε και ένας μικρός αριθμός αρμενικών και εβραϊκών περιουσιών, ορισμένες αρμενικές εκκλησίες και μια εβραϊκή συναγωγή.
Η ελληνική κυβέρνηση του Αλ. Παπάγου, τον οποίο διαδέχθηκε τον Οκτώβριο του 55 ο Κ. Καραμανλής, σιώπησε, διότι υπήρξαν έντονες συμμαχικές πιέσεις, ιδίως από τον Αμερικάνο υπουργό Εξωτερικών Τζων Φόστερ Ντάλλες, ο οποίος «κάλεσε και τις δύο πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να συμφιλιωθούν» (!).
Πέρασαν 65 χρόνια. Η σιωπή δεν είναι ούτε αυτοσυγκράτηση ούτε θετικό βήμα προς τη συμφιλίωση. Ακόμα και οι ίδιοι οι Τούρκοι, επιστήμονες, πολιτικοί και δημοσιογράφοι, άρχισαν να αναζητούν στοιχεία για να καταλάβουν τι έγινε. Όχι όλοι, βέβαια. Και όχι η επίσημη πλευρά.
Μα η ίδια αφόρητη σιωπή εκφράζει και την επίσημη ελληνική πλευρά. Μόνο κάποιο άρθρο ανήμερα, μια αναφορά στην τραγωδία στα διάφορα μέσα – όποιο από αυτά το θυμηθεί – κι ύστερα επιπίπτει η λήθη. Ούτε η αμερικανική πλευρά έχει μιλήσει μέχρι τώρα. Αφόρητη σιωπή, ένοχη λήθη. Στο έγκλημα της καταστροφής του ελληνισμού, έχει προστεθεί το έγκλημα της πλήρους αποσιώπησης.